Financieel perspectief
doelen
Rd4 is kostenbewust en houdt de kosten voor de burger beheersbaar.
In een veranderende en deels onvoorspelbare omgeving blijft Rd4 werken aan kostenbeheersing. De voorgestelde strategie bevat diverse maatregelen, waarmee Rd4 - tegen de sectorale prognoses in - de kostenstijging beperkt kan houden. Het succes van de strategie leidt direct tot voordelen voor de burger: ook in financiële zin.
Rd4 stuurt de komende jaren op het realiseren van de strategie, waarbij de financiële effecten hiervan worden gemonitord. De realisatie/voortgang van het strategisch meerjaren plan wordt opgenomen in de begrotingscyclus met partners.
Context
In heel Nederland is merkbaar dat de kosten van het afvalbeheer fors toenemen. De belangrijkste factor is een sterke stijging in de verwerkingskosten van afvalstromen. Deels door het heffen van belasting op het verbranden van afval, maar ook door schaarste in de verwerkingscapaciteit en door strengere acceptatie eisen aan de poort van de verwerker. In de komende jaren zal ook de klimaatagenda verder leiden tot hogere kosten. Onder andere moet de sector investeren in verdere vergroening en verduurzaming.
Omdat de beoogde circulaire economie nog in transitie is, hebben we wereldwijd de komende jaren te maken met lastige marktomstandigheden. Nieuwe ver-werkingstechnieken staan nog in de kinderschoenen en er blijft sprake van een onbalans tussen vraag en aanbod in de verwerkingsmarkt. Dit zal ook in de komende jaren niet veranderen. Het gevolg is dat de kosten sterker stijgen dan wenselijk. Deze ‘transitie kosten’ zijn slechts in beperkte mate te beïnvloeden.
Perspectief voor Rd4
Ook Rd4 heeft te maken met de veranderende marktomstandigheden. De vorige planperiode konden wij een flinke kostenbesparing realiseren. Dit was mogelijk dankzij een gunstige grondstoffenmarkt en de effectieve beleidskeuzen die Rd4 samen met gemeenten de afgelopen jaren heeft kunnen maken. De komende jaren is dit niet haalbaar.
Voor de komende jaren moeten wij rekening houden met een kostenstijging. Onze strategie is erop gericht om deze zo beperkt mogelijk te houden. Voor 2022 zijn onze totale kosten geraamd op € 40,2 miljoen. Zonder maatregelen nemen de totale kosten van Rd4 in 2026 toe tot € 48,6 miljoen (+20%).
Met name de ontwikkeling van verwerkingskosten verklaren een gedeelte van deze stijging: € 3,6 miljoen extra kosten (9% van de totale stijging). Deze stijging wordt met name veroorzaakt door overheidsheffingen en de afloop van de contracten voor huishoudelijk restafval en GFT-afval (per eind 2023). Gezien de huidige marktsituatie leidt een nieuwe Europese aanbesteding tot een prijsstijging van 90% tot 100%, exclusief overheidshef-fingen. Daarnaast heeft Rd4 te maken met de reguliere autonome kostenstijging van 2% per jaar en de kosten voor verdere verduurzaming van onze organisatie. Voor het verder verduurzamen van de Rd4 organisatie is rekening gehouden met een extra bedrag van € 1,- per aansluiting per jaar (cumulatief).
Rd4 ziet mogelijkheden om de kostenstijging gedeeltelijk om te buigen. De strategische keuzen voorzien enerzijds in kostenbesparende maatregelen en bieden anderzijds ook de ruimte om te investeren in een toekomst- bestendige organisatie op langere termijn.
Financieel meerjarenperspectief
Het realiseren van onze strategische doelen én de investering in onze organisatie moeten leiden tot een efficiëntere organisatie, toenemende tevredenheid bij gemeenten, bewoners en medewerkers en een duurzamer en meer circulair Rd4.
Voor de komende jaren sturen wij op structurele kostenreductie ten opzichte van de autonome kostenstijging. Per 2026 verwachten wij een kostenreductie van ongeveer € 1,67 miljoen te bereiken. De totale kosten besparing gedurende de planperiode is € 4,75 miljoen.
Afvalbeleid en circulariteit (A)
De maatregelen op het gebied van afval- en grondstoffen, waaronder een aanvullende communicatie-inspanning en hieraan gerelateerde bewustwording, hebben een dempende werking op de verwerkingskosten. In onderstaande figuur zijn de genormaliseerde verwerkingskosten weergegeven (zonder de corona effecten van 2020 en PMD-afrekeningen van diverse jaren).
Met de rode lijn wordt de autonome ontwikkeling van de verwerkingskosten weergegeven. De stijging van deze kosten wordt met name veroorzaakt door de verwerkingskosten voor rest- en GFT-afval in verband met het afsluiten van nieuwe contracten en extra verbrandingsbelasting en na 2025 de invoering van een CO2 heffing op het verbranden van afval.
Met de groene lijn worden de effecten weergeven van betere afvalscheiding door de burger, waardoor minder restafval hoeft te worden verbrand. Deze effecten zijn vanaf 2011 zichtbaar, maar worden vanaf 2019 gedeeltelijk teniet gedaan door het invoeren van verbrandingsbelasting en stijgende verwerkingstarieven.
Verder werkt Rd4 aan een verbeterde exploitatie van de op- en overslagvoorzieningen en investeert Rd4 in de milieuparken (aanpassing tot grondstofparken). Hiervoor is ook nodig dat Rd4 meer kennis vergaart over grondstof(ketens). Rd4 stelt zich tot doel om in 2026 ca. € 1,17 in miljoen te besparen op dit werkveld.
Duurzaamheid (B)
Rd4 ziet zich geconfronteerd met scherpere eisen op het gebied van mobiliteit (richting emissievrij rijden). Ook liggen er nog kansen om de bedrijfsvoering verder te verduurzamen. Om tijdig met deze transitie te kunnen starten is er in het plan gerekend met een extra bijdrage van één euro per inwoner extra (per jaar).
Met deze verduurzamingsbijdrage wil Rd4 haar investeringsplanning aanpassen en gefaseerd de organisatie, waaronder een gedeelte van het wagenpark, verduurzamen. Per 2026 heeft Rd4 hiermee € 700.000 aan additionele budget beschikbaar voor verdere verduurzaming. De besteding hiervan wordt bepaald door het bestuur van Rd4.
Operational excellence (C)
Door de hele organisatie heen wil Rd4 de dienstverlening verbeteren. Wij houden rekening met een efficiëntievoordeel op onze processen en een verbeterde dekking van algemene kosten door beperkte schaalgroei (op plustaken en circulaire diensten). Daartegenover staat dat Rd4 moet investeren in digitalisering (o.a. prestatie-indicatoren), HRM en cultuur en de aanpak van ons ziekteverzuim. Totaal effect gedurende de planperiode is ca. € 1,6 miljoen.
In het meerjarenperspectief is geen rekening gehouden met onvoorziene omstandigheden, zoals schaalvergroting (met een extra deelnemende gemeente) of wetswijziging.
Impact per aansluiting
Uiteindelijk doen wij het voor onze burgers. Ons plan beschrijft onze continue zoektocht naar slimme en duurzame oplossingen om afval te verminderen, grondstoffen te scheiden, spullen een tweede leven te geven en mensen kansen te bieden. Dit doen wij door samen steeds slimmer te werken.
Door samen de strategie tot een succes te maken, helpen wij ook de burger in hun portemonnee. Dit blijkt ook uit onderstaand figuur: de kosten van het basispakket per aansluiting nemen veel minder toe. Gedurende de planperiode resulteert dit in een besparing van € 35,- per aansluiting.
Ondanks dat de kosten de komende planperiode toenemen, zien wij ook voldoende perspectief voor de periode ná 2026. Zodra de markt weer in balans is, kunnen wij hiervan optimaal profiteren. De komende jaren leggen wij hiervoor de basis: door te werken aan onze dienstverlening, organisatie en onze mensen!
Onze collega: Jo